Di tích lịch sử cấp quốc gia Đồng Khởi Hoà Thịnh nằm tại xã Hoà Thịnh, huyện Tây Hoà, tỉnh Phú Yên, nay là xã Hòa Thịnh, tỉnh Đắk Lắk. Di tích nhằm tưởng nhớ công ơn và ghi dấu phong trào Đồng Khởi của quân và dân Phú Yên vào cuối năm 1960. Đây là cuộc đồng khởi đầu tiên ở một xã vùng đồng bằng Phú Yên, đã giành thắng lợi nhanh gọn. Đồng thời cũng là điểm mở đầu cho phong trào giải phóng các tỉnh đồng bằng Khu 5, góp phần vào công cuộc kháng chiến chống Mỹ xâm lược, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Diễn biến của Đồng Khởi Hòa Thịnh như sau: Thực hiện chỉ đạo của tỉnh ủy Phú Yên, huyện ủy Tuy Hòa 1 chọn Hòa Thịnh làm thí điểm mở đầu cho phong trào đồng khởi toàn huyện. Sau một thời gian chuẩn bị chu đáo thì đúng 19 giờ ngày 22/12/1960, lực lượng tham gia Đồng khởi bắt đầu hành quân từ dốc Đá Ngó, hốc Cây Quăng, Đá Chồng, Hòn Chuối ra đến gò Mả Vôi thôn Phú Hữu, Hòa Thịnh, rồi chia thành ba cánh tiến đến trụ sở xã, nổ súng đánh vào trung đội dân vệ, bắt tên Phó Đại diện giao nộp con dấu, giấy tờ, tài liệu...

Do được vận động từ trước, nên khi nghe tiếng súng nổ ở trung tâm xã, hàng nghìn quần chúng từ các hướng đổ ra đường, mang theo gậy gộc, giáo mác kéo về trụ sở xã tại Mỹ Xuân dự mít-tinh biểu dương tinh thần anh dũng của đồng bào không sợ hiểm nguy, hưởng ứng lời kêu gọi của cách mạng đứng lên lật đổ chính quyền độc tài Ngô Đình Diệm. Hòa Thịnh trở thành xã đầu tiên của đồng bằng khu 5 do chính quyền cách mạng làm chủ.

Từ cuộc Đồng khởi Hòa Thịnh, lực lượng cách mạng tiếp tục diệt ác, phá kìm ở các xã Hòa Đồng, Hòa Tân, Hòa Mỹ, Hòa Hiệp; vùng giải phóng của tỉnh Phú Yên mở rộng với trên 20.000 dân, phong trào sản xuất nuôi quân, đóng góp ủng hộ cách mạng phát triển hơn bao giờ hết. Cũng từ Đồng khởi Hòa Thịnh, hàng ngàn thanh niên của Phú Yên tình nguyện gia nhập bộ đội giải phóng, thoát ly vào căn cứ, đi khắp các chiến trường Khánh Hòa, Đắk Lắk làm nhiệm vụ chống Mỹ, ngụy, cứu nước.

Đồng khởi Hòa Thịnh là cuộc đồng khởi đầu tiên ở một xã vùng đồng bằng Phú Yên đã giành thắng lợi nhanh gọn; là bước đột phá làm rung chuyển bộ máy thống trị ở cơ sở nông thôn của địch, cổ vũ mạnh mẽ khí thế cách mạng nổi dậy của nhân dân trong tỉnh, tiến đến đấu tranh giải phóng tỉnh Phú Yên.Phong trào Đồng khởi Hòa Thịnh đã góp phần làm thay đổi cục diện chiến tranh, chuyển thế cách mạng từ thế giữ gìn lực lượng sang thế tiến công, làm lung lay ý chí xâm lược của kẻ thù. Đồng khởi Hòa Thịnh cũng là điểm mở đầu cho phong trào giải phóng các tỉnh đồng bằng Khu 5, góp phần vào công cuộc kháng chiến chống Mỹ xâm lược, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước...

Ngày 16/11/2005, Bộ Văn hóa Thông tin nay là Bộ Văn hóa- Thể thao và Du lịch xếp hạng “Địa điểm diễn ra cuộc Đồng khởi Hòa Thịnh” là di tích quốc gia.

Đồng Khởi Hòa Thịnh không chỉ là một di tích lịch sử mà còn là một biểu tượng của tinh thần quật cường, ý chí cách mạng của quân và dân Phú Yên nói riêng và cả nước nói chung. Đây còn là nơi tưởng niệm các anh hùng, liệt sĩ đã hy sinh trong phong trào Đồng khởi, thể hiện lòng biết ơn sâu sắc đối với những người đã đóng góp to lớn cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. Là địa chỉ đỏ về nguồn, giáo dục truyền thống cho học sinh, sinh viên, các đoàn thể và lực lượng vũ trang.