Nằm giữa lòng Buôn Ma Thuột, Bảo tàng Đắk Lắk là điểm đến không thể bỏ qua đối với những ai yêu mến văn hóa, lịch sử và thiên nhiên Tây Nguyên. Không chỉ là nơi trưng bày hiện vật, bảo tàng còn là “kho tàng sống” phản ánh chiều sâu văn hóa của các dân tộc bản địa và là nơi giúp du khách hiểu hơn về vùng đất giàu truyền thống – tỉnh Đắk Lắk.

Bảo tàng Đắk Lắk có 2 mặt tiền, cổng chính tọa lạc tại số 2 Y Ngông, cổng phụ tại số 12 Lê Duẩn, phường Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk – ngay trong khuôn viên của Dinh Bảo Đại xưa. Công trình mang phong cách kiến trúc hiện đại kết hợp hài hòa với kiểu dáng nhà dài truyền thống của người Ê Đê, tạo nên một không gian vừa trang trọng, vừa gần gũi với bản sắc Tây Nguyên.

Bảo tàng có 2 tầng, tầng 1 là sảnh chung và quầy lưu niệm. Điểm nhấn của sảnh chính là cây niêu, một biểu tượng văn hóa, tâm linh đặc biệt, không thể thiếu trong các lễ hội và nghi lễ của đồng bào các dân tộc thiểu số. Tầng 2 là không gian trưng bày chính: gồm Không gian thiên nhiên, Không gian văn hóa dân tộc và Không gian lịch sử. Trong tour tham quan thực tế ảo này chúng ta sẽ được trải nghiệm tham quan Không gian văn hóa dân tộc và Không gian lịch sử.

Không gian Văn hóa dân tộc có diện tích 650m2, trưng bày các hiện vật, hình ảnh thể hiện đời sống vật chất và tinh thần của ba dân tộc bản địa: Ê đê, Gia rai, Mnông cùng với các dân tộc nhập cư như: Kinh, Tày, Nùng, Mường,… với điểm nhấn là các nghi lễ truyền thống, nghề nuôi voi, trang phục, nhà dài, rượu cần, và đặc biệt là cồng chiêng – Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.

Không gian nông nghiệp, săn bắt hái lượm, trưng bày thuyền độc mộc, đặc biệt các dụng cụ săn bắt và thuần dưỡng voi, điều làm nên bản sắc độc đáo của tỉnh Đắk Lắk. Các hiện vật dùng trong quá trình săn bắt và thuần dưỡng voi có thể kể đến như: giỏ đựng thức ăn, sừng trâu, búa tăng tốc, da trâu đệm lưng voi, gậy điều khiển, búa điều khiển, dây da buộc chân voi, sào tre. Mỗi vật dụng đều có những câu chuyện lịch sử gắn liền với nó.

Không gian trưng bày bên trong nhà ở của người đồng bào Ê Đê, gồm trang phục, bếp lò, các vật dụng hằng ngày, trang sức. Trang phục của người Ê Đê đa dạng, từ trang phục thường ngày đến trang phục lễ hội. Trang sức như vòng tay, vòng cổ, hoa tai, được làm từ nhiều chất liệu khác nhau và mang ý nghĩa văn hóa riêng. Bếp lò là một phần không thể thiếu trong không gian nhà dài, thường được đặt ở giữa nhà và là nơi nấu nướng, sưởi ấm và sum họp của cả gia đình.

Không gian trưng bày nghề thủ công, mô hình nhà sàn, gùi và các dụng cụ thủ công gùi, niêu, nón, sàn, dệt chiếu. Các vật dụng như ché, gùi, gậy, ghế kpan (ghế dài), đều là những vật dụng quen thuộc trong sinh hoạt hàng ngày và các công cụ như cối, chày, dao, rựa, khung dệt vải, thể hiện đời sống lao động sản xuất của người Ê Đê. Không gian trưng bày còn giới thiệu về các nghề thủ công như: Nghề rèn, nghề dệt thổ cẩm, nghề làm gốm thủ công.

Không gian trưng bày cồng chiêng: cồng và chiêng tương đối giống nhau, trong đó cồng thì có núm ở giữa, còn chiêng thì không có núm. khi đánh, cồng có âm thanh trầm, chiêng thì có âm thanh vang hơn. Cả hai đều là nhạc khí bằng hợp kim đồng, được sử dụng phổ biến trong văn hóa của nhiều dân tộc ở Việt Nam. Cồng chiêng được sử dụng trong nhiều dịp lễ hội, nghi lễ của các dân tộc, đặc biệt là ở Tây Nguyên.

Không gian trưng bày nhạc cụ âm nhạc khèn trống - Khèn là nhạc cụ hơi, thường được làm từ tre, trúc hoặc gỗ, có nhiều ống thổi khác nhau tạo ra các âm thanh khác nhau. Trống là nhạc cụ gõ, thường được làm từ da động vật căng trên khung gỗ, dùng để tạo nhịp điệu và âm thanh vang dội. Cả hai loại nhạc cụ này đều đóng vai trò quan trọng trong các nghi lễ, lễ hội và đời sống văn hóa tinh thần của nhiều dân tộc.

Không gian trưng bày văn hoá rượu cần

Rượu cần là một loại rượu truyền thống, được ủ từ gạo, men lá và nước suối. Rượu cần được đựng trong các ché lớn, có nhiều cần (ống tre, nứa) để mọi người cùng uống. Khi uống, mọi người quây quần bên ché rượu, cùng nhau nâng cần, cụng cần và chia sẻ những câu chuyện, tâm tình. Rượu cần không chỉ là một thức uống mà còn là biểu tượng của sự đoàn kết, gắn bó, hiếu khách và sự giao lưu văn hóa giữa các dân tộc. Rượu cần thường xuất hiện trong các dịp lễ hội, cưới xin, mừng nhà mới, hay các buổi tụ tập bạn bè, thể hiện sự tôn trọng, lòng hiếu khách và tinh thần cộng đồng

Tìm hiểu về các nghi lễ, tiêu biểu là Lễ Hiến SinhTrâu

Lễ Hiến Sinh trâu (hay còn gọi là lễ cúng trâu, lễ đâm trâu) là một nghi lễ nông nghiệp truyền thống, thường diễn ra ở các dân tộc thuộc khu vực Tây Nguyên như Gia Rai, Ba Na, Ê Đê… Lễ này thường được tổ chức vào dịp đầu năm mới, sau khi thu hoạch mùa màng, hoặc khi có những sự kiện quan trọng của buôn làng. Mục đích chính là để tạ ơn thần linh, trời đất đã ban cho một mùa màng bội thu, cầu mong sự may mắn, sức khỏe và bình an cho cả cộng đồng.

Không gian lịch sử: có diện tích 700m2, Trưng bày những dấu mốc quan trọng trong lịch sử đấu tranh của nhân dân Đắk Lắk qua các giai đoạn văn hoá trống Đồng Đông Sơn, thời kỳ kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ đến thời kỳ đổi mới. Nhiều hiện vật quý giá, hình ảnh tư liệu và câu chuyện cảm động được tái hiện một cách sinh động.

Không gian trưng bày trống đồng - Gồm 14 trống đồng và một số hiện vật kèm theo, tổng số 39 đơn vị hiện vật. Các trống đồng trong sưu tập đều được phát hiện ngẫu nhiên do người dân canh tác cây cà phê hoặc các hình thức sản xuất khác. Trống đồng được phát hiện ở Đắk Lắk bên cạnh giá trị về cổ vật mang ý nghĩa Quốc bảo, còn mang nhiều giá trị nhân văn, văn hoá, lịch sử của khu vực Tây Nguyên nói chung và của Đắk Lắk nói riêng. Phục vụ việc nghiên cứu tìm hiểu về mối quan hệ giao lưu văn hoá của các cư dân cổ trên mảnh đất Tây Nguyên với cư dân Việt cổ - chủ nhân văn hoá Đông Sơn

Không gian trưng bày Trước 1975 - gồm Các tài liệu, hình ảnh về cuộc chiến chống Pháp, chống Mỹ tại Đak Lak, tranh cổ động, phục vụ công tác tuyên truyền đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc, giải phóng dân tộc. Tại đây, du khách còn được tìm hiểu về Nhà Đày Buôn Ma Thuột- di tích lịch sử quốc gia đặc biệt, nơi ghi dấu những năm tháng hào hùng và bi tráng của các chiến sĩ cách mạng bị giam cầm trong thời kỳ kháng chiến.

Buôn Ma Thuột- trận đánh lịch sử- Không gian trưng bày này giới thiệu chi tiết về quá trình diễn ra chiến dịch, từ việc chuẩn bị lực lượng, tấn công các mục tiêu quan trọng, đến kết quả và ý nghĩa của chiến thắng. Du khách có thể tìm hiểu về các loại vũ khí, phương tiện chiến tranh, hình ảnh, tài liệu, hiện vật liên quan đến trận đánh và những câu chuyện về những người lính, người dân đã tham gia vào cuộc chiến.

Không gian trưng bày sau 1975- trưng bày các hiện vật, hình ảnh về công cuộc tái thiết đất nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội, và phát triển văn hoá xã hội sau chiến tranh. Không gian trưng bày các máy móc, vật dụng phục vụ đời sống trong thời bao cấp như máy chiếu phim, cưa máy, máy xay xát, lò sô, đèn măng xông, gác men rơ, máy may, kích dầu.

Không chỉ đơn thuần là nơi lưu giữ hiện vật, Bảo tàng Đắk Lắk còn là biểu tượng của sự giao thoa giữa truyền thống và hiện đại, giữa các dân tộc anh em trên mảnh đất cao nguyên đầy nắng gió. Đây là điểm đến lý tưởng cho những ai muốn tìm hiểu sâu sắc về văn hóa bản địa, lịch sử đấu tranh kiên cường và vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ của Đắk Lắk.